Nöbetçi Eczaneler
İstanbul’da Ukrayna ve Rusya Arasındaki Barış Görüşmeleri: Güncel Durum ve Geçmiş Anlar
Ukrayna savaşında yaklaşık üç yıldır devam eden çatışmaların sonunda, artık kalıcı bir ateşkesin mümkün olup olmadığı bugün İstanbul’da yapılacak görüşmelerde masaya yatırılacak. Bu toplantıya dair tüm detaylar ve geçmişte yaşanan önemli anlar aşağıda yer almaktadır.
İstanbul’da Görüşecek Liderler ve Temsilciler
Geçen Pazar günü gece yarısı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, gazetecilere yaptığı açıklamada Ukrayna ile İstanbul’da doğrudan görüşmeler yapmayı önerdi. Putin, “Herhangi bir ön koşul olmaksızın, ciddi müzakerelere hazırız ve bu görüşmelere 15 Mayıs Perşembe günü İstanbul’da başlamayı teklif ediyoruz” dedi. Aynı gün ABD Başkanı Donald Trump, kendi sosyal medya hesabından, “Ukrayna derhal bunu kabul etmeli” ifadelerini kullandı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise bu gelişmeler üzerine, Erdoğan ile birlikte İstanbul’a gelerek yüz yüze görüşme yapmayı planladığını açıkladı. Zelenskiy, Putin ve Trump’tan gelen bu açıklamaların ardından, iki liderin ilk kez yüz yüze görüşebileceği beklentisi güçlendi. Ancak, Moskova’dan gece saatlerinde gelen açıklama, Putin’in böyle bir adım atmayacağını gösterdi. Rusya ise görüşmeler için savunma ve dışişleri bakan yardımcılarının İstanbul’a geleceğini duyurdu. Listede bakan seviyesinde isimler bulunmadı. Rus heyetine, Devlet Başkanı’nın yardımcısı Vladimir Medinsky başkanlık edecek. Heyette ayrıca Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Galuzin, Rus Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Başkanı Igor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin de yer alacak.
ABD ve Diğer Ülkelerin Yaklaşımı
ABD Başkanı Donald Trump ise, Suudi Arabistan ziyareti sonrası yaptığı açıklamada, eğer Putin İstanbul’a gelirse kendisinin de orada olacağını belirtti. Trump, “Biliyorum, (Putin) benim orada olmamı istiyor ve bu mümkün. Eğer savaşı sonlandırmak istiyorsak, bunu düşünürüm” dedi. Ayrıca, Trump göreve geldiği ilk zamanlarda, Mayıs ayı içinde Suudi Arabistan’da Putin ile görüşmeyi planladığını açıklamıştı.
Türkiye’nin Rolü ve ABD Heyeti
Türkiye ise olası Trump-Putin görüşmesine ev sahipliği yapmak istediğini belirtti. ABD ve Rusya dışişleri bakanları, geçtiğimiz haftalarda Riyad’da bir görüşme gerçekleştirmişti. Cuma günü ise Ukrayna savaşını gündeme alan, ABD’nin üst düzey danışmanı Steve Witkoff ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun İstanbul’a geleceği açıklandı. Trump’ın özel elçisi Keith Kellogg ise yaptığı açıklamada, “Umarım Başkan Putin orada olur, eğer öyleyse Başkan Trump da katılır. Bu gerçekten büyük bir toplantı olur ve hızlı bir barışa ulaşabileceğimize inanıyorum” ifadesini kullandı.
Görüşmelerde Tartışılacak Temel Konular
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, ABD’nin önerisi üzerine, 30 gün süreyle ateşkes ilan etmeye hazır olduklarını açıkladı. Geçen hafta Kiev’e giden Almanya, Fransa, İngiltere ve Polonya liderleri de bu öneriyi güçlü şekilde destekledi. Ancak, Putin bu teklifi görmezden gelerek, İstanbul görüşmesinin gündemi olarak öncelik belirledi. Taraflar, öncelikle “ön şartsız 30 günlük ateşkes” üzerine yoğunlaşacak. Bu durumda, Ukrayna için ilk defa böyle bir ateşkes gerçekleşmiş olacak. Tarih boyunca Putin, savaş sırasında enerji altyapılarına saldırmamayı kabul etmişti. Ayrıca, geçen Paskalya Bayramı ve 80 yıl önceki İkinci Dünya Savaşı kutlamalarında geçici ateşkesler yapılmıştı. Ancak, bu kez kalıcı ve kapsamlı bir barış anlaşması bekleniyor. Avrupa liderleri ise, Rusya’nın 30 günlük ateşkes teklifini kabul etmemesi halinde, Ukrayna’ya silah ve ekonomik yaptırımlarını artırmayı planlıyor. Ancak, mevcut yaptırımlar göz önüne alındığında, ilave yaptırımlar konusunda sınırlı hareket alanı bulunuyor. Ayrıca, İstanbul görüşmelerinden sonuç alınamazsa, Almanya’nın Ukrayna’ya uzun menzilli Taurus füzeleri tedarik etme konusunda daha istekli olacağı öngörülüyor. Bu konuda, Olaf Scholz liderliğindeki yeni hükümetin, önceki hükümete kıyasla daha fazla destek verdiği düşünülüyor.
Önceki İstanbul Görüşmeleri ve Tarihleri
İstanbul’daki ilk yüz yüze görüşme, Ukrayna ve Rusya arasında yapılmadı. Rusya’nın tüm ülkeyi işgal emri vermesinden birkaç gün sonra, 28 Şubat 2022’de Belarus’ta müzakereciler bir araya geldi. Daha sonra, 29 Mart 2022’de, İstanbul’da taraflar tekrar yüz yüze görüşme yaptı. Bu toplantı, işgalin başlangıcından beri en yakın uzlaşma anı olarak kabul ediliyordu. Ancak, Nisan 2022’deki Buça katliamı sonrasında müzakereler tamamen durdu. Rus askerlerinin Kiev’in banliyösü Buça’da yüzlerce sivilin katledilmesi, uluslararası kamuoyunda büyük tepki uyandırmıştı.
Mart 2022’deki Görüşmenin Taslak İçeriği
New York Times ve Reuters tarafından edinilen bilgilere göre, Mart 2022’de İstanbul’da gerçekleştirilen görüşmede taraflar şu temel konularda anlaşmaya varmıştı:
- Ukrayna, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerinin güvenlik garantileri karşılığında NATO’ya katılma hedefinden vazgeçecek.
- Ukrayna topraklarına yabancı asker konuşlandırılmayacak.
- Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım’ın durumu, sonraki görüşmelere bırakılacak.
- Rusya, Ukrayna’ya karşı tekrar askeri güç kullanmayacağını kabul edecek.
Günümüzde ise, ABD Başkanı Trump’ın, Kırım ve Rusya’nın işgal altındaki diğer bölgeleri Moskova’ya bırakmayı kabul ettiği ve Kiev’e bu topraklar üzerindeki iddiasını sonlandırması yönünde baskı yaptığı öne sürülüyor. Ukrayna’nın yüzde 20’sinin Rus işgali altında olduğu biliniyor. Ayrıca, Mart 2022’deki görüşmede, Ukrayna ordusunun 85 bin personel seviyesine düşürülmesi ve füzelerin menzilinin 40 km ile sınırlandırılması gibi konular da gündeme gelmişti. Putin, İstanbul’da masayı deviren kişinin kendileri olmadığını söylüyor ve yeni görüşmelerin, 2022 Mart’ta hazırlanan taslak üzerinden yürütülebileceğini belirtiyor. Trump’ın özel elçisi Witkoff ise, geçen hafta yaptığı açıklamada, “İstanbul’da hazırlanan metin, yeni müzakerelerde yol gösterici olabilir” diye konuştu.