Paraguay’da Gizemli Dönüşüm: Bir Topluluk Geleneklerini Unutabilir mi?

Uzun yıllar boyunca müziğin ve dansın tüm insan kültürlerinde evrensel olduğu düşünülüyordu. Ancak Paraguay’ın derin ormanlarında yaşayan Kuzey Aché topluluğu, bu yaygın varsayıma adeta meydan okuyor. Bilim insanlarının dikkatini çeken bu ilginç durum, topluluğun bebeklerine şarkı söylemediği ve dans etmediği gerçeğiyle ortaya çıktı.

California Üniversitesi, Davis’ten antropolog Dr. Manvir Singh, bu durumu şöyle açıklıyor: “Bu bulgular, dansın ve bebeklere yönelik şarkıların evrensel olmadığına işaret ediyor. Eğer kültürel aktarım olmasaydı, insanlar kendiliğinden bu davranışları sergilemezdi.” Bu şaşırtıcı keşif, akıllarda şu soruyu doğuruyor: Kuzey Achéler neden temel kültürel pratikleri terk etti?

Yıllara yayılan gözlemler ve derin analizler

1977’den 2020’ye uzanan 43 yıl boyunca, toplam 122 aylık saha çalışmasıyla toplanan veriler, Kuzey Aché topluluğunun alışılmışın dışında bir durumu gözler önüne seriyor. Bu sürede topluluğun nüfusu 547’den 800’e yükselirken, 1930’larda yalnızca 240 kişi olan nüfus, günümüzde oldukça büyümüş durumda. Ancak, bu nüfus artışına rağmen, araştırmacıların gözlemleri, topluluğun hiçbir yetişkininin bebeklerine şarkı söylediğine veya dans ettiğine tanıklık etmediğini gösteriyor. Üstelik, Kuzey Achéler’in ateş yakma becerisi de neredeyse tamamen unutulmuş durumda. Bazı yaşlı üyeler, atalarının ateş yaktığını anlatmakla birlikte, bu yeteneğin yakın geçmişte kaybolduğu düşünülüyor.

Çarpıcı olan nokta ise, Kuzey Achélerin akraba topluluklarının ninni söylediği, dans ettiği, ateş yaktığı, şamanik ritüeller yaptığı, tarım ve kano gibi geleneksel faaliyetlerde bulunduğu bilinirken, bu pratiklerin Kuzey Aché’de tamamen kaybolmuş olmasıdır. Araştırmacılar, atalarının da bir zamanlar bu davranışlara sahip olduğunu, ancak zamanla yaşanan nüfus düşüşleri ve çevresel değişikliklerin kültürel karmaşanın azalmasına neden olduğunu söylüyor. Bu süreçte, bazı geleneksel uygulamalar, nesiller boyu aktarılmadan unutulup gitmiş.

Kültürel kayboluş ve sessizlik

Topluluk üyeleri, zaman zaman kendi kendilerine şarkı söylemeye çalışmış olsa da, bu davranışlar nadiren ve genellikle sadece küçük çocuklar veya yaşlılar arasında görülüyor. Aynı zamanda, bebekleri sakinleştirmek amacıyla gülümseme, kıkırdama ve bebek diliyle konuşma gibi iletişim biçimleri de kullanılıyor, ancak bunlar yaygın ve normatif davranışlar değil. Bu durum, kültürel pratiklerin zamanla kullanılmadıkça nasıl silindiğine ve unutulduğuna dair güçlü bir örnek teşkil ediyor. Dahası, bu kayıplar sadece Kuzey Aché ile sınırlı kalmayıp, insanlık tarihinin geniş bir parçasını oluşturan kültürel çeşitliliğin de ciddi anlamda erozyona uğradığını gösteriyor.