Nöbetçi Eczaneler
Trump’ın NATO’ya sırt çevirmesi sonrası Avrupa askeri destek için yüzünü Ankara’ya döndü. Türkiye’nin askeri ağırlığı tartışılmaz, Türk Silahlı Kuvvetleri NATO’nun Avrupa’daki en büyük ordusu. Ayrıca Türk savunma sanayisi de yükselişte; zırhlı araçlar, savaş gemileri, İHA’lar ve mühimmatlar üretim hatlarından hızla akıp geçiyor. Güneydoğu kanadını Rus rövanşizmine karşı korumak adına güçlü orduya sahip bir müttefike ihtiyaç duyan Avrupa, bu yüzden Erdoğan’ın demokraside yol açtığı gerilemeyi görmezden gelmeye istekli görünüyor. Ancak AB yetkilileri üyeliğin önünün açılmayacağı konusunda ısrarlı. The Financial Times’ın analizi:
NATO üyesi Türkiye’nin ordusu yükselişte. Avrupa da güneydoğu kanadını Rus rövanşizmine karşı korumak adına güçlü orduya sahip bir müttefike ihtiyaç duyduğu için, Recep Tayyip Erdoğan’ın demokraside yol açtığı gerilemeyi görmezden gelmeye istekli görünüyor.
Erdoğan geçen ayki konuşmasında, “Avrupa’nın güvenliğinin Türkiye olmadan sağlanamayacağı, özellikle savunma sanayisiyle açıkça ortaya çıkmıştır” ifadelerini kullandı. Bu açıklamadan birkaç hafta önce Erdoğan’ın muhalefetteki en büyük rakibi Ekrem İmamoğlu tutuklanmıştı. İmamoğlu olayı ülkede kitlesel sokak gösterilerini ve finansal çalkantıyı tetiklerken Batı’dan konuyla ilgili ciddi bir itiraz ve tepki gelmemişti.
Türkiye ile Avrupa çoktandır ayrı telden çalıyor. Ülkenin AB üyelik görüşmeleri altı yıldır dondurulmuş durumda. Ama şimdi Trump’ın NATO’yu küçümseyen tavrı ve Avrupa güvenliğini umursamaz görünmesi sebebiyle Batılı bir diplomata göre Türkiye’nin “stratejik öneme mahkum bir ülke olarak” rolü, Avrupa Birliği ile daha yakın ortaklığı kaçınılmaz kılıyor.
Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump’la arası iyi ve Ukrayna savaşındaki kendi tabiriyle “dengeli” yaklaşımın da etkisiyle Türkiye Kiev’e askeri teçhizat göndermesine rağmen Moskova ile de ticari ve diplomatik ilişkileri sürdürüyor.
Türkiye’nin askeri ağırlığı ise tartışılmaz. Erdoğan da bu ağırlığı AB ile üyelik görüşmelerine yeniden başlamanın yollarından biri olarak görüyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan bu aralar AB savunma toplantılarına düzenli olarak davet ediliyor. NATO ülkelerinin dışişleri bakanları da uzun zaman önce planlanan bir toplantı için çarşamba günü Türkiye’de bir araya geldi. Devrin değiştiğine işaret eden Avrupalı bir yetkili “Ankara ile daha yakın ilişki kurma, daha fazla süreç ve kanal işletme yönünde istek var” diyor. Türk donanması Karadeniz ve çevresindeki nakliye rotalarını kontrol ederken Türk Silahlı Kuvvetleri de NATO’nun Avrupa’daki en büyük ordusu.
Avrupa Ukrayna için yaklaşık 30 bin askerlik kuvveti bir araya getirmekte zorlanırken Türk ordusu böyle bir plana katılmayı kabul etmesi halinde barışı koruma harekatını kolayca gerçekleştirebilecek nitelikte. Ordu son dönemde Libya ve Somali’deki görevlerinden dolayı sefer tecrübesine de sahip.
Batılı bir güvenlik yetkilisi “Türkler güç kullanmayı biliyor ve kayıp vermekten korkmuyor. Ayaklanma karşıtı harekatlarda başarılılar ve İHA’ları Ukrayna’daki her tür gözetleme harekatına doğrudan uyarlanabilecek şekilde kullanmışlıkları var” ifadelerini kullandı.
Türkiye savunma sanayisi de yükselişte. Avrupa ülkeleri Ukrayna’ya askeri yardım yapmakta ve boşalan savunma stoklarını ikmalde zorlanırken Türkiye’nin zırhlı araçları, savaş gemileri, İHA’ları ve mühimmatları fabrikaların üretim hatlarından hızla akıp geçiyor. Üstelik çoğunlukla Türk yapımı parçalardan oluşuyorlar. STM ve ASFAT gibi devlet destekli savunma şirketleri Ukrayna için korvet tipi savaş gemileri üretiyor. Özel teşebbüs Repkon firması ABD ve Almanya’da 155 mm’lik top mermisi üretim hatları kurdu. Devlete ait TUSAŞ’ın üreteceği beşinci nesil savaş jeti Kaan’ın 2028 yılında Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilmeye başlanması planlanıyor.
Rusya’nın topyekun işgalinin başladığı dönemde Ukrayna’ya İHA sağlayan Baykar da geçtiğimiz günlerde İtalyan savunma şirketi Leonardo ile ortak girişim için imza attı. Bu hamleyle Baykar Orta Doğu’daki mevcut müşterilerinin yanı sıra Avrupa’nın hızla büyüyen İHA piyasasına da satış yapabilir.
İHA ve sofistike elektronik istihbarat kullanımı Türk ordusunun PKK’ya karşı yürüttüğü terörle mücadele harekatlarında da son derece etkili oldu. Örgüt geçen hafta silah bırakacağını açıkladı. Tarihi bir barış süreci kapıda gibi. Türkiye kötü giden ekonominin olumlu taraflarından olan savunma sanayisini sürdürebilmek için de Avrupa’ya ihtiyaç duyuyor. Türk savunma sanayisi üzerine bir dizi raporu bulunan Londra Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü uzmanı Tom Waldwyn’e göre “Türk sanayisi sürdürülebilirlik sorunları yaşıyor, sermayesi yetersiz, çok fazla şey yapmaya çalışıyor ve beyin göçünden muzdarip. Onlar da Avrupa’ya muhtaç” diyor.
Avrupa’nın Türk ordusuna duyduğu ihtiyaç ise Avrupa Parlamentosu’nun geçen hafta ifade ettiği Erdoğan’ın “tam otoriter modele doğru ilerlemesine” dair kaygıları hasır altı edebilir. Ancak AB yetkilileri son gelişmelerin üyeliğin önünü yeniden açmayacağı konusunda ısrarlı.
Güvenlik ile iç politika arasındaki ilişki de hassas. İmamoğlu tutuklandıktan on gün sonra Almanya’dan bu tutuklama yüzünden Türkiye’ye Eurofighter jet satışını engellememesini rica etti. İmamoğlu uzun zamandır beklenen satış hakkında, ulusal çıkarların kendisinden daha önemli olduğunu söyledi. Cezaevindeki İmamoğlu X üzerinden yaptığı paylaşımda “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değildir, Türkiye Erdoğan’dan büyüktür. Hükümetler gelip geçicidir. Bu kararınızı geri almanızı istirham ediyorum” dedi ve beklentisini de ekledi: “Erdoğan iktidarının sonu göründü.”