Nöbetçi Eczaneler
Nazi Tıbbi Deneyleri
Nazi doktorları, özellikle Auschwitz ve Dachau kamplarında, binlerce tutsağa yönelik korkunç ve insanlık dışı deneyler gerçekleştirdi. Bu deneyler arasında hipotermi, bulaşıcı hastalıklar, organ nakli, kısırlık ve zehir denemeleri yer almaktadır. Dr. Josef Mengele gibi isimler, ikizler üzerinde ”ırk üstünlüğü” ideolojisiyle etik sınırları aşan çalışmalar yaptı. Çoğu mahkum, bu deneyler sırasında yaşamını yitirdi veya sakat kaldı. Nürnberg Duruşmaları sonrasında bu tür uygulamalar, insanlık suçu olarak kabul edilerek uluslararası hukukta kınandı ve yasaklandı.
Tuskegee Sifiliz Deneyi
Amerika Birleşik Devletleri’nde, 400’den fazla siyahi erkeğin, sifiliz hastalığının doğal seyri incelenmek üzere, bilgilendirilmeden denek olarak kullanılmasıyla gerçekleşen bu etik dışı deney, büyük bir skandal haline geldi. Hastalara hastalık belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verilmedi. Penisilinin keşfi ve tedavi edici etkileri bilinse de, denekler bu fırsattan mahrum bırakıldı. Olay, 1972’de medyaya yansıdıktan sonra kamuoyunda büyük tepki oluştu ve mağdurlara tazminat ödemeleri gerçekleştirildi.
Stanford Hapishane Deneyi
1950’lerde psikolog Philip Zimbardo tarafından gerçekleştirilen bu deney, insanların otorite karşısında nasıl hızla davranışlarını değiştirebildiklerini gösterdi. Öğrenciler, gardiyan ve mahkum rollerini üstlenerek kısa sürede psikolojik olarak zorlandı. Deney, etik kuralların ihlali nedeniyle sadece 6 gün sürdü ve psikoloji alanında “otorite ve itaat” konularında önemli tartışmalara yol açtı.
Milgram İtaat Deneyi
Stanley Milgram tarafından 1960’larda yapılan bu deneyde, katılımcılara yanlış cevaplar verdiklerinde elektrik şoku uygulamaları söylendi. Aslında kimseye elektrik verilmedi, ancak katılımcıların çoğu, otoritenin emriyle, başka bir insana acı çektirmek üzere psikolojik olarak zorlandı. Bu test, insanların otoriteye ne kadar kolay itaat edebileceği ve etik sınırların ne kadar aşılabileceği sorularını gündeme getirdi. Hâlâ etik tartışmaların yoğun olduğu bu deney, insan doğasının karanlık yanını ortaya koydu.
Willowbrook Hepatit Deneyi
New York’taki Willowbrook Devlet Okulu’ndaki zihinsel engelli çocuklara kasıtlı olarak hepatit virüsü enjekte edilerek, hastalığın yayılma ve seyirleri araştırıldı. Ailelerin rızası olmadan gerçekleştirilen bu deney, etik sınırların oldukça dışına çıktı ve tıp tarihinin en tartışmalı olaylarından biri oldu. Deneyler sonunda, çocuklar ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaştı ve olay, büyük bir etik skandal olarak kabul edildi.
CIA MKULTRA Projesi
ABD Merkezi Haber Alma Ajansı (CIA) tarafından 1950’lerde başlatılan MKULTRA projesi, insan zihnini kontrol etmeye yönelik gizli araştırmaları içeriyordu. LSD, hipnoz ve diğer psikolojik yöntemlerle deneklerin zihinleri manipüle edilmek istendi. Deneklerin çoğu, deneyden habersizdi ve bu çalışmalar sırasında ciddi psikolojik sorunlar yaşandı. 1973’te belgeleri imha edilerek kapatılan proje, kamuoyunda büyük şaşkınlık ve güven kaybına neden oldu.
Bikini Atolü Nükleer Testleri
ABD, Pasifik Okyanusu’ndaki Bikini Atolü’nde onlarca nükleer deneme gerçekleştirdi. Bu patlamalar sonucu ada halkı tahliye edildi, ancak radyasyon maruziyeti nedeniyle ciddi sağlık sorunları başladı. Ekosistem büyük ölçüde tahrip oldu ve ada hâlâ yaşanamaz hale geldi. Bu nükleer testler, etik açıdan büyük tartışma yarattı ve nükleer silahların yıkıcı etkisinin sembolü haline geldi.
