Nöbetçi Eczaneler
Afrika kıtasının emisyonlar içindeki payı sadece yüzde 3 ama iklim değişikliğinin ceremesini en çok onlar çekiyor. 2050 yılına kadar 113 milyon Afrikalı, yani kıta nüfusunun yüzde 5’i evinden olabilir. Önümüzdeki on yıl boyunca, iklim değişikliğine adaptasyon için yılda 30 ilâ 50 milyar dolar gerekecek. Kıtada böyle bir para yok…
35 yaşındaki Melvin Kargbo, Sierra Leone açıklarındaki küçük Nyangai Adası’nın sahilinde deniz suyuyla kaplanmış bir yeri gösteriyor. Gösterdiği yer eskiden futbol sahasıymış. Nyangai hiçbir zaman büyük bir ada olmasa da on yıl önce 700 metre olan uzunluğu şimdi 90 metre civarında. Mango ve Hindistan cevizi ağaçlarının büyük bölümü dalgalar tarafından yerle bir edilmiş. Kalan ada sakinlerinin yaşadığı evlerden oluşan küçük kümeyi de sık sık su basıyor. Buna rağmen gitmek istemiyorlar. Öğretmen Kargbo “Adadan ayrılamayız. Başka yerde daha iyi bir hayat sürebileceğimizi düşünmüyorum” diyor. Ama buna mecbur kalabilir. İklim ısınıp buzullar eridikçe dünya genelinde deniz seviyeleri yükseliyor. Fırtınalar dengesizleşip kıyılardaki erozyonu hızlandırıyor. Nyangai’nin 15 sene sonra tamamen sulara gömülmesi muhtemel.
Bu durumdaki tek yer Nyangai değil. Sanayi Devrimi’nden bu yana Afrika’nın global karbondioksit emisyonları içindeki payı sadece yüzde 3 olsa da küresel ısınmanın sonuçları belki de en çok bu kıtayı vuracak. Kuraklık süreleri uzuyor. Sıcak hava dalgaları daha ölümcül, fırtına ve seller daha öngörülemez hale geliyor. Isınmayı yavaşlatma gücü olmayanların tek seçeneği adaptasyon. Ama maddi imkanlar kısıtlı.
Kargbo ve ailesi için şartlara adapte olmak, taşınmak anlamına geliyor. Birleşmiş Milletler’in tahminine göre 2050 yılı itibarıyla 113 milyon Afrikalı, yani kıta nüfusunun yüzde 5’i evlerini terk etmek zorunda kalabilir. Birçokları Sierra Leone’nin başkenti Freetown gibi kentlere gidecek. Freetown Belediye Başkanı Yvonne Aki-Sawyerr şehirlerin yaşanabilir olmaya devam etmesi için siyasetçilerin çaba göstermesi gerektiğini söylüyor.
Ağaçlar sıcaktan koruyor
İlk adımı atanlardan biri de kendisi. Başkanın ekibi Freetown’un en işlek pazar yerlerinden birinin üzerini soğutucu örtülerle kapladı. Yükselen deniz sularına karşı tampon görevi görmesi için su baskınlarına meyilli gecekondu semtlerine mangrov ağaçları diktiler. Bayan Aki-Sawyerr geçen ayın başında Batı Afrika’dan altı kentin belediye başkanlarının katıldığı bir “sıcaklık zirvesi” düzenledi. Daha fazla ağaç dikmek ve kamu binalarına soğutucu çatılar eklenmesi gibi yöntemlerle kent sakinlerini sıcaktan koruma yolları görüşüldü.
Zenginler kaçıyor
Maliyeti nasıl karşılayacakları ise meçhul. BM tahminine göre önümüzdeki on yıl boyunca iklim değişikliğine adaptasyon Afrika’ya yılda 30 ila 50 milyar dolara mal olacak. Bu rakam kıta GSYİH’inin yüzde 2 ila 3’üne denk geliyor. Afrika’daki hükümetlerin böyle bir parası yok. Freetown’un adaptasyon çalışmaları için finansmanın çoğu uluslararası yardım kuruluşlardan geliyor. Amerika ve diğer zengin ülkeler özellikle iklim değişikliğiyle mücadele projelerine yönelik fonları kestikçe başkaları da adım atmaya yanaşmıyor.