Buz Adamı Ötzi’nin Komşuları Sıradışı DNA Hikayeleriyle Büyülüyor!

1991 yılında Ötztal Alpleri’nin buzullarında bulunan ve dünyaca tanınan “Buz Adam” olarak bilinen Ötzi, arkeoloji ve genetik araştırmalara yeni kapılar açtı. Yaklaşık 5.300 yıl önce yaşamış olan bu antik insanın vücudu, yalnızca yaşam tarzına değil, aynı zamanda dönemin insan hareketliliğine, göç yollarına ve genetik mirasına da ışık tutuyor. Günümüzde yapılan yeni çalışmalar, Ötzi’nin çevresinde yaşamış olan diğer erken dönem insanlara odaklanarak bölgenin tarihini yeniden şekillendiriyor. Bu sayede, Alpler’in sadece doğal bir sınır değil, aynı zamanda genetik bir “sığınak” işlevi gördüğü ortaya çıkıyor.

Son zamanlarda gerçekleştirilen geniş çaplı bir genetik analiz çalışması, Alpler bölgesinde yaşamış toplam 47 bireyin kemik ve diş örneklerini inceleyerek, bölgenin tarih öncesi nüfus yapısını detaylı biçimde ortaya koydu. Bu çalışma, yaklaşık 5.000 yıllık bir zaman dilimini kapsıyor ve Neolitik çağdan Orta Tunç Çağı’na uzanıyor. Araştırma sonucunda, bölgedeki insanların büyük çoğunluğunun genetik yapısının, günümüz Anadolu’sundan göç eden erken çiftçilerle yüksek oranda örtüştüğü görüldü. Bu durum, Güney Avrupa’da Neolitik dönem boyunca süregelen güçlü bir genetik sürekliliğin varlığını kanıtlıyor. Aynı zamanda, Alpler’in bu süreklilikte önemli bir rol oynadığını ve bölgenin, adeta bir “genetik sığınak” olarak işlev gördüğünü gösteriyor.

Genetik Yapıdaki Detaylar ve Yerel Çeşitlilik

Ancak, araştırma sadece genel bir tablo sunmakla kalmıyor; bölgedeki farklılıkları da gözler önüne seriyor. Erkek bireylerin Y kromozomları, tarihöncesi Alman ve Fransa kökenli ata soylarını ortaya çıkarırken, kadınlarda ise daha yüksek bir genetik çeşitlilik dikkat çekiyor. Bu durum, tarih boyunca kadınların başka topluluklarla evlilikler yoluyla gen akışını sağladığını, erkeklerin ise bölgede daha çok yerleşik kaldığını işaret ediyor. Ötzi’nin ise, bu genel yapıdan ayrılan ve benzersiz özellikler taşıyan bir örnek olduğu ortaya çıktı. Ne anne ne de baba soyuna ait genetik izler, ne antik dönemlerde ne de günümüzde rastlanan, tam anlamıyla kaybolmuş veya izole kalmış bir topluluğun üyesi olabileceğine işaret ediyor. Bu, Ötzi’nin, muhtemelen tamamen yok olmuş ya da dış dünya ile sınırlı temaslar yaşamış, özgün bir topluluğun son temsilcisi olabileceği ihtimalini güçlendiriyor.

Fiziksel Özellikler ve Dönemin Yaşam Koşulları

Fiziksel özellikler açısından da önemli bilgiler sunan bu çalışmalar, incelenen bireylerin çoğunun koyu saçlı ve kahverengi gözlü olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca, tıpkı Ötzi gibi, bu insanların da laktoz intoleransı taşıdığı belirlendi. Bu da, dönemin insanların süt ve süt ürünlerini sindirmekte güçlük çektiğini ve bu nedenle bu gıdaları nadiren tükettiklerini gösteriyor. Cilt rengine dair net veriler elde edilemese de, genetik analizler sınırlı çeşitliliğe işaret ediyor. Ancak, birkaç örneğin dış temaslara açık olduğunu gösteren izler içerdiği de dikkat çekiyor. Örneğin, M.Ö. 2400 civarında yaşamış küçük bir kız çocuğunun genetik yapısında, Orta Asya kökenli izler bulundu. Bu da, Alp bölgesinin genel olarak izole olsa da zaman zaman dış temaslar ve göç hareketleriyle karşı karşıya kaldığını gösteriyor. Bu çalışmalar, Nature Communications dergisinde yayımlandı ve bölgenin tarihine yeni bir pencere açtı.