Erkeklerin kripto ve borsa kumarı uyuşturucu bağımlılığı gibi

ABD çapındaki Gamblers Anonymous (Adsız Kumarbazlar) toplantılarına yeni bir bağımlı türü katılıyor: Piyasanın en riskli işlemlerine bağımlı “yatırımcı”lar.

Manhattan’ın Murray Hill semtindeki Gamblers Anonymous’ta bir adam opsiyonlu işlemleri borsa piyasasının “crack kokaini” olarak adlandırdı. Başka biri, hisse senetlerini ikiye katlamak için bir tefeciden borç aldıktan sonra yüz binlerce dolarlık kayıpla karşı karşıya kaldığını söyledi.

Wall Street Journal’ın piyasalar başyazarı Gunjan Banerji, riskli araçlara yatırım yapmayı, kripto para alıp satmayı bir kumara dönüştüren bağımlıları yazdı. “Adsız Kumarbazlar” toplantılarına katılıp onlarca bağımlıyla konuşan Banerji, evrensel bir soruna işaret ediyor:

ABD’nin dört bir yanındaki “Adsız Kumarbazlar” toplantılarında yeni bir bağımlı türü görülüyor: Piyasanın en riskli işlemlerine müptela yatırımcılar.

Manhattan’ın Murray Hill mahallesindeki Adsız Kumarbazlar’da bir adam opsiyonlu işlemi “borsanın kokaini” diye tanımlıyor. Bir diğeri, hisse senetlerinde ikiye katlamak için bir tefeciden borç aldıktan sonra 100 binlerce dolarlık kayıpla karşı karşıya kaldığını anlatıyor. Genç bir adam ise son “kumarının” üzerinden bir yıl geçmesini kutlamak için annesini ve kız arkadaşını da toplantıya getirmiş.

Bu anlattığım insanlar, o akşam bir kilisenin bodrumundaki katlanır metal sandalyelerde oturan ve neredeyse tamamı erkeklerden oluşan yaklaşık 60 kişilik bir gruptan. Bazıları bağımlılıkla mücadelelerini spor bahisleri uygulamaları ya da Las Vegas kumarhanelerinden değil, Robinhood gibi borsa aracılık uygulamalarından örneklerle anlatarak paylaştı.

Ülke çapındaki birçok insan gibi bu erkeklerin de çoğu borsada işlem ve bahsi 2020’de başlayan pandemi sırasında keşfetmiş. Bazılarını çeken “meme hisselerindeki” ve diğer viral hisse senedi sansasyonlarındaki büyük kazançlar olmuş. Çoğu zamanla az koyup çok kazanma üzerine kurulu daha da yüksek oktanlı bahislere yönelmiş.

Bir kısmı ise işlem yapmayı internetten yemek ya da banyo malzemesi sipariş etmek kadar kolay hale getiren uygulamalar üzerinden kripto para alıp satmış.

Bitcoin ile başladı

Doktorlar ve psikolojik danışmanlar, finans piyasalarında daha fazla kompulsif kumar ya da kontrol edilemeyen bahis dürtüsüne tanık olduklarını aktarıyor. Hepsinin öngörüsü, sorunun daha da kötüye gideceği yönünde. Borsaların bu yıl yüzde 23 yükselmesi ve Bitcoin’in kısa süre önce ilk kez 100 bin doları aşması, birçok insanı spekülatif işlemlere girmeye teşvik ediyor. Wall Street de yeni ve daha riskli yatırım seçenekleri sunmaya devam ediyor.

Alım satım yapmayı bırakmak isteyen bazı kişiler, yardım gruplarına başvuruyor. Bir Adsız Kumarbazlar broşüründe üyelere hisse senedi, emtia ve opsiyon bahislerinin yanı sıra piyango biletlerinden ve ofis içi çekilişlerden dahi uzak durmaları tavsiye ediliyor. Bazı üyeler, emeklilik hesaplarını eşlerine devretmiş.

“Bağımlısıyım”

The Wall Street Journal’ın görüştüğü, çoğu düzenli olarak Adsız Kumarbazlar toplantılarına katılan 30’dan fazla kişi, finans piyasalarında kompulsif kumar oynama sorunuyla mücadelesini anlattı. Bu al-sat işlemleri çoğunun ruh halinde dalgalanmalara, uykusuzluğa ve hatta depresyona yol açmış. Utançlarından giderek artan kayıplarını eşlerinden, sevdiklerinden saklar hale gelmişler.

Adsız Kumarbazlar’dan bazı toplantılara katılmak için izin istedim. Toplantıların başında katılımcılar beni grupla tanıştırdı, ben de tartışmaları gözlemledim. Üyeler, toplantı kuralları gereği kendilerini sadece ilk isimleriyle tanıttı.

Bu ay New York’taki Ozone Park yakınlarındaki bir toplantıya katılan biri “Merhaba, ben Mitch ve kumar bağımlısıyım” diye söze başladı. Grup hep bir ağızdan “Merhaba Mitch” diye karşılık verdi. Mitch, Bitcoin’in yükselmesi sayesinde sahip olabileceği zenginliğin peşini bırakmadığını anlattı. Bitcoin’in değeri ABD seçiminden bu yana yaklaşık yüzde 40 arttı.

Mitch gruba “Daha fazlasını istiyordum. Ben hasta, kompulsif bir kumarbazım. Bu yüzden bu toplantılara devam ediyorum. Kendime güvenmiyorum” dedi.

Katılımcılardan biri ona kripto para fiyatlarına bakmayı bırakmasını söyledi. Bir diğeri ailesinin gördüğü zararı hatırlatıp: “Hangisi daha önemli, kripto mu yoksa çocukların mı?” diye sordu.

Kumara döndü

Long Island, New York’ta yaşayan girişimci, kripto paraların 40’lı yaşlarının sonlarındayken, yani son bahsini oynadıktan 20 yıldan fazla bir süre sonra dikkatini çektiğini söyledi. Cesur bahislere tutkusu 20’li yaşlarının başında başlamış. O dönem Adsız Kumarbazlar toplantılarına katılıp tövbe etmiş.

Geri dönüşünde önce Bitcoin’e 100 dolar yatırıp yükselişini izlemiş. Ardından Ethereum’a ve daha küçük, daha spekülatif coin’lere binlerce dolar akıtmış.

Portföyü 1 milyon doların üzerine çıktığında kendi kendine “Bu parayla dört Lamborghini alınır” diye düşünmüş.

Ama birkaç ay içinde kendini bildik bir döngünün içinde bulmuş. Token alıp satarken yaşadığı adrenalin patlaması, onu daha sık işlem yapmaya itmiş. Arabasını evinin yakınındaki Long Island’daki bir alışveriş merkezinin otoparkına çekip tek başına kalarak işlem yapıyormuş. Boynu tutulana kadar ekrana bakıyormuş.

Kripto fiyatları düşmeye başladığında, kar topu gibi büyüyen kayıpları görünce önce suratı asılmış. “Bazen yatağa girerken aklıma tek bir şey geliyordu: Umarım sabah uyanmam” diyor. Portföyü gördüğü zirveden yaklaşık 1 milyon dolar aşağıya inmiş.

Çaresizce bir çıkış yolu ararken Google’a “kripto kumar tedavi merkezi” yazmış. Yaptığı şeyin kumar olduğunu itiraf ediyor.

Yatılı hastalar

Pennsylvania’daki kumar yardım hattına gelen hisse senetleri ve kripto bağımlılığıyla ilgili talepler 2021’den bu yana fırlamış durumda. New York merkezli bir tedavi merkezi olan Safe Foundation’ın klinik direktörü Jessica Steinmetz, hastaların yaklaşık yüzde 10’unun alım satımla ilişkili bağımlılıklar için yardım istediğini tahmin ediyor. 2020’den önce bu tür hastalara rastlanmıyordu.

Kumar tedavi merkezi Williamsville Wellness’ın klinik direktörü Lyndon Aguiar, dört yıla kıyasla 2020’den bu yana piyasalar üzerinden kumar oynamada yüzde 25’lik bir artıştan söz ediyor.

Hastalar, bireyleri telefonlarında kumar oynamaktan alıkoyan bir uygulama olan Gamban’ı yükleyebiliyor. Uygulama Temmuz 2021’de Robinhood ve Webull’u engellemeye başladı.

Bir Robinhood sözcüsü, uygulamalarının “müşterilerin bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olacak sağlam güvenceler içerdiğini” ve bireylerin kendi mali durumlarının sorumlusu olma özgürlüğünü hak ettiklerini savunuyor.

İşlem yapma arzusu

Yeni hastalar yatırım yapmayı ilk bıraktıklarında genellikle şiddetli anksiyete ve depresyon gibi yoksunluk semptomlarından muzdarip oluyor. Bazıları işlem yapma arzusuyla parmaklarını masaya vuruyor.

Stanford Üniversitesi’nden psikoloji ve nörobilim profesörü Brian Knutson, seks ya da lezzetli bir yemek beklentisi gibi, opsiyon ticareti benzeri finansal kumarın da beyni iyi hissettiren kimyasallarla doldurabileceğini söylüyor. Finansal ödeme ne kadar büyük ya da yemek ne kadar lezzetli olursa, heyecan da o kadar güçlü oluyor. Yirmi yılı aşkın bir süredir finans piyasalarında risk alma üzerine çalışan Knutson, bu beklentinin bir tüccarın yeni bir bahis oynamasını sağlayabileceğini, bunun da alışkanlığı pekiştirebildiğini ekliyor.