Nöbetçi Eczaneler
ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance’in, Cuma günü Oval Ofis’te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’yi azarlaması iki savaş müttefiki arasındaki ilişkilerde dramatik bir kopuşa işaret ediyor. Trump ve Vance görülmemiş bir üslupla Zelenskiy’i Rusya ile savaşında ABD’nin desteğine yeterince minnettar olmamakla suçladılar ve Amerikalıların dikte ettiği şartlarda bir barış anlaşması yapması için onu zorlamaya çalıştılar.
Seslerin yükselmesi ve sinirlerin gerilmesiyle birlikte Trump, Zelenskiy’nin kabul etmemesi halinde Ukrayna’yı tamamen terk etmekle tehdit etti. Gazetecilerin Oval Ofis’ten çıkarılmasının ardından Trump, planlanan ortak basın toplantısı ve maden anlaşması imza töreni de dâhil olmak üzere ziyaretin geri kalanını iptal etti.
Trump sosyal medyada “Başkan Zelenskiy’nin Amerika’nın dahil olduğu bir barışa hazır olmadığına karar verdim, çünkü bizim dâhil olmamızın müzakerelerde kendisine büyük bir avantaj sağlayacağını düşünüyor” diye yazdı ve şöyle devam etti: “Ben avantaj istemiyorum, BARIŞ istiyorum. Amerika Birleşik Devletleri’ne aziz Oval Ofis’te saygısızlık etti. Barış için hazır olduğunda geri gelebilir”
Oval Ofis’teki bu gerilim, durumu belirsiz bıraktı ve uzun zamandır Ukrayna ile en önemli hamisi ABD’nin arasını açmaya çalışan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e büyük bir destek sağladı.
Trump cuma günü Zelenskiy’ye bağırırken, Putin’le dayanışma içinde olduğunu ifade etti ve ikisinin ilk döneminde Rusya’nın 2016 seçimlerinde Trump’a yardım etme çabalarına ilişkin özel danışman soruşturmasına birlikte katlandıklarını söyledi.
Başkan’ın Zelenskiy’e yönelik sözlü saldırısı, bağımsız bir devlet olarak ortadan kaldırmak istenen ve daha büyük bir güç tarafından işgal edilmiş bir ülkenin liderine yönelik öfke ve kızgınlığı dikkat çekiciydi. Daha önce hiçbir başkan, bırakın bir müttefiki ABD’nin düşmanı bile olsa ziyarete gelen yabancı bir lidere kamera karşısında bu kadar öfkeli bir şekilde saldırmamıştı.
“Ya anlaşma yapacaksınız ya da biz yokuz”
Vance, Zelenskiy’ye Oval Ofis’e gelip Amerikan haber medyasının önünde davasını anlatmasının “saygısızlık” olduğunu söyledi ve liderliği için Trump’a teşekkür etmesini istedi. Trump araya girerek Ukraynalı lidere “şu anda gerçekten iyi bir konumda değilsiniz” ve “Üçüncü Dünya Savaşı ile kumar oynuyorsunuz” dedi.
Trump, “Ya bir anlaşma yapacaksınız ya da biz yokuz” diye ekledi, “Ve eğer çıkarsak, savaşacaksınız ve bunun hoş olacağını sanmıyorum” sözlerini kaydetti.
Vance’in Zelenskiy’ye saldırma hevesi birçok gözlemcinin bunun planlı bir tuzak mı yoksa doğaçlama bir öfke nöbeti mi olduğunu merak etmesine neden oldu. Vance hiçbir zaman Ukrayna’nın destekçisi olmamış ve 2022’de “Ukrayna’ya ne olacağı gerçekten umurumda değil” demişti. Vance, Zelenskiy’i azarlamaya başladıktan sonra Trump’ın da buna katılmasını tetiklemiş gibi görünüyordu. Ancak sonuç, Trump’ın son günlerde öncelik verdiği bir ekonomik anlaşmanın, Ukrayna’nın son üç yıldaki ABD askeri yardımını geri ödemek için nadir maden haklarını devretme taahhüdünün gerçekleşmemesi oldu. Bu anlaşmanın geleceği belirsizliğini koruyor.
Zelenskiy’nin bu anlaşmayı imzalamak üzere alelacele Washington’a yaptığı ziyaret, daha geçen hafta Ukrayna’nın savaşı “başlattığını” iddia ederek ve Zelenskiy’yi “seçimsiz diktatör” olarak nitelendirerek Rusya’nın söylemlerini tekrarlayan Trump ile arasındaki gerilimi yumuşatmayı amaçlıyordu.
Zelenskiy’nin maden anlaşmasını kabul etmesiyle birlikte Trump Perşembe günü gazetecilere diktatör yorumunu hatırlamadığını söyleyerek ve Ukraynalı lidere saygı duyduğunu ifade ederek arayı düzeltmeye hazır görünüyordu. Cuma sabahı Zelenskiy’i kapıda bir şeref kıtasıyla karşıladı ve kibarca ama belirgin bir sıcaklık olmadan el sıkıştılar.
Ancak gazetecilerin de hazır bulunduğu Oval Ofis’e oturduktan kısa bir süre sonra karşılaşma hızla düşmanca bir hal aldı. Her zamanki koyu renk, uzun kollu gömleğini giymiş olan Zelenskyy, Rusya ile savaşın tarihini açıklamaya çalışarak, Moskova’nın Kırım’ı ele geçirdiği ve Ukrayna’nın doğusundaki toprakları işgâl ettiği 2014 yılına kadar uzandığını ve Trump’ın ilk dönemi boyunca devam ettiğini belirtti.
Vance provoke etti
Vance’in bahsettiği barış çabalarına da şüpheyle yaklaştığını ifade etti. “JD, ne tür bir diplomasiden bahsediyorsun?” diye sordu. Vance sinirlenerek cevap verdi: “Ülkenizin yıkımını sona erdirecek türden bir diplomasiden bahsediyorum”
Ardından Zelenskiy’ye saldırmaya başladı. Vance, “Oval Ofis’e gelip Amerikan medyasının önünde bu konuyu dava etmeye çalışmanızın saygısızlık olduğunu düşünüyorum. Bu çatışmaya bir son vermeye çalıştığı için Başkan’a teşekkür etmeniz gerekirdi” şeklinde konuştu.
Zelenskyi’yi ABD’de bir “propaganda turu” düzenlemekle suçladı ve “Amerika Birleşik Devletleri’nin Oval Ofisi’ne gelip ülkenizin yok olmasını önlemeye çalışan yönetime saldırmanın saygılı bir davranış olduğunu mu düşünüyorsunuz?” ifadelerini kullandı.
Zelenskiy, Vance’in iddialarına yanıt vermeye çalıştı ve ABD’nin bir gün Rusya tarafından tehdit edildiğini hissedebileceğini söyledi. “Güzel bir okyanusa sahipsiniz ve şimdi hissetmiyorsunuz ama gelecekte hissedeceksiniz” dedi.
Bunun üzerine Trump, Zelenskiy’nin sözünü kesti. Sesini yükselterek “Bize ne hissedeceğimizi söyleme” dedi. Sonrasında da “İyi bir konumda değilsiniz. Şu anda elinizde kartlar yok” dedi.
Zelenskiy, “Kartlarla oynamıyorum” diye cevap verdi ve “Ben çok ciddiyim Sayın Başkan. Ben bir savaşın içindeki başkanım” sözlerini kaydetti.
Trump, “Üçüncü Dünya Savaşı ile kumar oynuyorsunuz” diye karşılık verirken “Ve yaptığınız şey, size çok daha fazla destek veren bu ülkeye karşı büyük bir saygısızlık” ifadelerini kullandı.