Nöbetçi Eczaneler
Devlet hastanesi tecrübelerini The Guardian’a yazan İngiliz klinik psikiyatrist Emily Sehmer, çocuklarda telefon kullanımının ulaştığı vahim noktaya dikkat çekti:
Çocuklar arasında akıllı telefon kullanımı kritik bir eşiğe ulaştı. İngiltere’de yaşayan birçok kişinin telefonların getirdiği tehlikelere dair farkındalığı giderek artıyor. Çocuk ve ergen psikiyatristi olarak ben de en çok kaygılananlardan biriyim. Akıllı telefon kullanımının genç insanlarımızın ruh sağlığında yarattığı yıkıma ilk elden tanık oluyorum. Şu an kliniğimde gördüğüm 10 yaş üstü çocukların çoğunun akıllı telefonu var. Teknoloji kullanımıyla ilişkili veya onunla şiddetlenen sorunlar yaşayan hastaların oranı giderek artıyor.
Aşırı sosyal medya kullanımı, çevrimiçi zorbalık, ekran bağımlılığı, çocuklara yönelik cinsel istismar gibi sebeplerden doğan ciddi ruh hastalıkları görüyoruz. Çevrimiçi dünyalarda kaybolan, uyuyamayan, giderek dikkatsiz ve dürtüsel davranan, duygusal açıdan dağınık ve agresif çocuklar görüyoruz. Anksiyete veya popüler bir şeyden geri kalacakları korkusu altında eziliyorlar. Yalnız başlarına, sevdiklerinden kopuk ve yabancılarla konuşarak saatler geçiriyorlar.
İnternetteki akran gruplarında huzur ve onay arayan çocuk ve ergen sayısı artıyor. Maalesef bu grupların bazıları çocukların kendine zarar vermesini, yeme bozukluklarını, hatta intiharı teşvik edebiliyor. Geçen yıl gördüğüm genç bir hasta, ruh sağlığını koruyamıyor ve kendine sürekli zarar veriyordu. Sonradan öğrendiğime göre deneyimlerini ve davranışlarını TikTok’a yüklüyor, binlerce takipçisine acil servislerden ve yatarak tedavi veren psikiyatri kliniklerinden canlı yayın yapıyormuş.
Çocukların kendine saygısı hiç bu kadar düşmemişti. Depresyon ve intihar düşünceleri rekor düzeyde. Ruh sağlığı uzmanları akıllı telefon kullanımı ile gerçek dünyadaki zarar arasındaki doğrudan bağlantının farkında.
Telefon part-time iş gibi
Şu an İngiltere’de 12 yaşındaki ortalama bir çocuk haftanın 29 saatini akıllı telefon başında geçiriyor. Bu rakam yarı zamanlı bir işe denk. Bu kadar küçük yaşta bu kadar çok bilgiye erişmek nörolojik gelişimleri üzerinde derin iz bırakıyor. Geçmişte her hafta birkaç DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) vakası gelirken şu an hastalara yetişemiyoruz. Ebeveynler çocuklarının uyumasını ve bir yerde oturup durmasını sağlayamıyor. Çocuklar okulda konsantre olmakta zorlanıyor. Eğitimde tüm zamanların en kötü döneminden geçiyoruz. Yetişkinler olarak hayatlarımız çevrimiçi ortama taşındığından beri dikkat süremizin azaldığını biliyoruz. Beyinlerimiz değişiyor ve çocuklar da bu etkiye bağışık değil.
16 yaşına kadar uzak tutmalıyız
Üstelik gençlerimiz giderek daha yalnız ve kopuk hale geliyor. Bir ergenin arkadaşlarıyla geçirdiği süre 2010’dan bu yana yüzde 65 azaldı. Ergenlik yüzyıllardır sosyal “sürü zihniyeti” döneminin tetikleyicisi olarak görülüyor. Bu eskiden bir futbol takımına girmeye veya arkadaşlarla dışarı çıkmaya yönelik baskı anlamına geliyor olabilir. Ama şu anda sosyalleşme giderek WhatsApp gruplarına ve sosyal medyaya taşınıyor.
Çocuklar yetişkin gözetiminin olmadığı kapalı alanlarda rahatsız edici çıkmazlara düşebiliyor. Klinikte daha 10 yaşındaki çocuklar arasındaki viral intihar anlaşmalarını ve kendine zarar verme oyunlarını görüyoruz. Sınıfta fazla arkadaşı olmayan kırılgan bir çocuk için internette kabul görmek, aslında çok tehlikeli bir şeye katılmak anlamına gelse bile mest edici bir cazibe içerebiliyor. Son yıllarda sosyal medyayla ilişkili çok sayıda çocuk intiharı vakası yaşandı ve kamuoyuna yansıdı. En çarpıcı olan ise çoğu zaman ebeveynlerin bu trajediden önce neler olup bittiğinden habersiz olmasıydı.
Dolayısıyla bugünü bir dönüm noktası olarak görmeliyiz. Çocukların ruh sağlığını savunan biri olarak onları henüz hazır olmaktan çok uzakken büyümeye zorladığımızı düşünüyorum. Ne zaman klinikte geleceğinden umudu kesmiş, telefonunun yarattığı alternatif gerçekliğin içine gömülmüş bir genç görsem mahvoluyorum.
Kendi çocuklarımı da en azından 16 yaşına kadar akıllı telefondan ve sosyal medyadan uzak tutabilmeyi umuyorum. Beynimizin gelişimi yaklaşık 25 yaşına kadar devam ediyor ve bu döneme kadar rasyonel düşünce, duygu yerine olgular üzerine karar alma, planlama, sorun çözme ve kendimizi kontrol etme becerimiz kısıtlı. Sayısız yetişkin telefon kullanımlarını düzenlemek ve üretkenliğini korumakta zorlanıyor. İnternette dürtüsel davranıp alışveriş yapıyor ve birçok tuzağa düşüyor. Biz beceremezken çocuklardan bununla baş etmelerini nasıl bekleriz?
Kaynak: https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jan/03/psychiatrist-children-smartphones-mental-health-harm
BBC yayıncısı Simon Jenkins The Guardian’daki köşesine yazdı:
Akıllı telefonlar çocuklarda bir ruh sağlığı salgını
Okul çağında çocuğu olan her ebeveyn, geçen hafta gösterilen, akıllı telefonlarla ilgili Channel 4 belgeseli Swiped’ı izlemeli. Yıkıcı bir yapım. Belgesel Essex’teki bir ortaokulun, 11 yaşındaki öğrencileri arasında kaygı ve stresin arttığını görmesi üzerine yaptığı deneyi anlatılıyor. Bir grup öğrenci üç hafta boyunca telefonlarından vazgeçmeyi kabul ediyor. Ebeveynlerin hikayeleri tanıdık: Yetişkinlerle göz teması kuramayan, artık rahatça sohbet edemeyen, saatlerini yalnız geçiren ve sabahlara kadar uyumayan çocuklar. Bazıları günde beş, altı, hatta dokuz saatlerini telefonda geçiriyor. Hiç tanımadıkları kişilerle “arkadaş” oluyorlar, nefret mektupları alıyorlar, panikatak geçiriyorlar, kendilerine zarar vermeye başlıyorlar.
Birçoğu zeki ve normal çocuklar
Anketler, 11 yaşındaki İngiliz çocukların dörtte birinin artık çevrimiçi pornografi izlediğini iddia ediyor. Bir çocuk, sosyal medya kullanımıyla yakından ilişkili biçimde hayatını kaybetti. Belgeselde York Üniversitesi’nden bir izleme ekibi çocukların beyinlerini tarıyor ve birçoğunun konuşkan, zeki, normal çocuklar olmalarına rağmen gri hücrelerinin bozulduğunu fark ediyor. Sonra çocukların telefonları cam bir kutuya konuyor. Çocuklar ilk başta bağımlılık ve yoksunluk belirtileri gösteriyor. Sıkılıyorlar, yemeklerde konuşmuyorlar ve uyku düzenleri bozuluyor.
Ancak telefonsuz üç haftada anksiyete ve depresyon semptomlarında yüzde 17’lik belirgin bir düşüş görüldü. Çocuklar ortalama bir saat daha fazla uyuyor. Hafızalarında da yüzde 3’lük bir iyileşme tespit edildi. Bir kız çocuğunun panikatakları durdu.
İngiltere’de çocukluk çağı ruhsal hastalıklarında bir artış var. Her beş gençten birinin ruhsal bozukluğu olduğu düşünülüyor ki üç yıl içinde acil durum başvuruları yüzde 53 arttı. Ülkede yarım milyon çocuğun psikiyatrik yardıma ihtiyacı var. Eğer bu bir fiziksel sağlık salgını olsaydı, tedavi ve önlemeye yönelik acil bir program başlatılırdı. Ama bu bir ruh sağlığı salgını.
Kaynak: https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/dec/17/children-swiped-channel-4-smartphones-mental-health-addiction