Nöbetçi Eczaneler
Nature Medicine dergisinde 19 Şubat’ta yayımlanan bir çalışma, insanların daha yavaş yaşlanmasına ve dolayısıyla daha uzun yaşamasına yardımcı olan en önemli genetik ve çevresel faktörlerin neler olduğunu anlayabilmek için İngiltere’nin biyomedikal veri tabanı UK Biobank’tan yararlandı. Burada yarım milyon kişiye ait ayrıntılı genetik ve tıbbi verilerin yanı sıra gelir, yaşam tarzı ve yetiştirilme tarzlarına ilişkin bilgiler de var. Bu da araştırmayı kaleme alanların farklı faktörlerin hastalık riski ve ölüm oranı üzerindeki etkilerini ayrıştırmalarına olanak sağladı.
Yaşam tarzı önemli
Genetik, genel anlamda ömür süresinde şaşırtıcı derecede küçük bir rol oynuyor. Yaş ve cinsiyet ölüm oranındaki değişkenliğin yüzde 47’sini açıklarken, genetik bu faktörler kontrol edildikten sonra sadece yüzde 3’lük bir katkı sağlıyor. Çevresel faktörler ve yaşam tarzı ise yaklaşık yüzde 17’lik bir paya sahip.
Ölüm oranındaki geri kalan varyasyon tahmin dışı bırakıldı.
Araştırmacılar daha sonra ölüm oranı üzerinde en güçlü etkiye sahip çevresel faktörleri belirledi.
Sigara öldürüyor
Sonuçlardan bazıları bariz: Sigara içen birinin ölüm riski aynı yaş, cinsiyet ve geçmişe sahip sigara içmeyen bir kişiye kıyasla yaklaşık yüzde 60 fazla. Eğitimli, çalışan ve varlıklı olmak yaşamı en çok uzatan faktörler arasında. Fiziksel aktivite ölüm riskini yaklaşık yüzde 25 oranında azaltıyor.
Aynı çalışma, sosyal bağlantıların uzun bir yaşamın şaşırtıcı derecede güçlü bir belirleyicisi olduğunu da ortaya koydu. Bir partnerle birlikte yaşamak kabaca egzersiz kadar faydalı. Ailenin düzenli olarak ziyaret edilmesi ya da güvenilecek birinin olması da ölüm riskini azaltıyor. Yalnızlık erken ölüm için bilinen bir risk faktör. Sosyal olarak izole olmuş kişilerde hücresel enflamasyon seviyeleri daha yüksek ve bağışıklık tepkileri daha zayıf olma eğiliminde. Ancak bunun yalnızlığın doğrudan bir etkisi mi olduğu yoksa yalnız insanların daha az aktif olma ve daha kötü beslenme eğiliminde olmalarından mı kaynaklandığı net değil.
Zihinsel refah
Yalnızlık, uzun ömürlülükte bir başka faktör olan zihinsel refahı da etkiliyor. Biobank anketlerinde bıkkın veya hevessiz hissettiğini bildiren kişilerin erken ölüm riski de daha yüksek. Depresyon ya da tükenmişlik belirtisi olabilen yorgunluk hissini sıklıkla bildirenlerin ölüm riski, daha enerjik akranlarına göre yüzde 45 daha fazla.